Qarşılaşmalar
Bəlkə də bir gün boş vaxtınız olanda, “maraqlı nəsə eləmək istəyirəm” deyəndə, sizə ideya verəcək bir yerin olmasını istəmisiniz. Bəlkə də istəməmisiniz. Biz yenə də bura qoyuruq elə şeyləri, hər ehtimala qarşı.
T1: Çox inandığınız bir mövqeyinizə qarşı 100 sözlük kəsərli bir əks-arqument yazmağa çalışın.
T2: Evinizin qabağındakı səkidən çıxan, hər gün üstündən keçdiyiniz balaca bitkilərin adlarını öyrənin (herbari də düzəltmək olar).
T3: Növbəti 10 gün ərzində hər gün 3 dəfə havanın necə olduğunu bir dəftərdə qeyd edin. Çox xoşunuza gəlsə, Billy Barr kimi növbəti 40 il bunu etməyə davam edin.
T4: İşlərini bəyəndiyiniz bir elm adamına məktub yazıb, işlərini niyə bəyəndiyinizi izah edin (Google Translate-dən istifadə etməkdən çəkinməyin, burada utanmalı heç nə yoxdur).
T5: Ətrafınızda bir əşya seçib kamera ilə onu 10 cm, 0.5 m, 2.5 m və mümkünsə, 7.5 m-dən çəkin və hər bir məsafədə əşya ilə bağlı yeni bir müşahidə edin.
T6: Müəyyən bir dairənin çevrəsindəki nöqtələrin x və y koordinatlarını təmsil edən 20×2-lik bir matris düzəldin. Daha sonra bu matrisi fərqli 2×2-lik matrislərlə vurub aldığınız yeni 20×2-lik matrisə səpmə diaqramında baxın. Bunun niyə belə olduğu ilə bağlı düşünün.
T7: Yaşadığınız şəhərin bütün küçələrinin səslərini yazıb arxiv yaratmağa başlayın. Səsin nə vaxt yazıldığını da bir yerə qeyd edin.
T8: Bir dostunuzdan sizinlə gəlməyini xahiş edib, onun qolundan tuta-tuta, gözləriniz nə iləsə bağlanmış şəkildə 1 saat gəzin şəhərdə.
T9: Mikroskopa çıxışınız varsa, yaşadığınız ərazidən nümunələr toplayıb, müxtəlif səthlərdə (və ya mayelərdə) yaşayan təkhüceyrəli qonşularınızla tanış olun.
T10: Mikroskopu olan bir nəfərlə dost olmağa çalışın. Tapa bilmirsinizsə bir dostunuzla birlikdə mikroskop alın. Ala bilmirsinizsə, eybi yoxdur.
T11: Qonşuluqda göyərçin saxlayan biri varsa, göyərçinlərlə bağlı bütün suallarınızı ona verin. Adam yoxdursa, o adamı, suallar yoxdursa, sualları tapın.
T12: Telefondakı kameranızla time-lapse fotolar çəkməyi öyrənin. Otağınızı bir gün içərisində çəkin.
T13: Stolunuzun üstündəki 3 əşyanın istehsal prosesini əvvəldən axıra qədər öyrənin.
T14: Sahib olmadığınız bir kitabı Library Genesisdən yükləyib, çap edin, daha sonra kitab formasında tikin. Artıq o kitaba sahibsiniz.
T15: Quşların olduğu bir parkda oturub mühitdən gələn səsləri dinləyərək həmin anda ətrafda neçə növ fərqli quşun olduğunu təxmin etməyə çalışın.
T16: Tanıdığınız bir riyaziyyatçıdan nəyə görə riyaziyyatçı olmağa qərar verdiyini soruşun. Tanıdığınız riyaziyyatçı yoxdursa, bir riyaziyyatçı tanıyın.
T17: Bir dostunuzla eyni vaxtda eyni kitabı oxuyun. Əgər bu mümkün deyilsə, elə eləyin ki, mümkün olsun.
T18: Azərbaycan dilindəki söz kökləri və şəkilçilərdən istifadə edib 3 yeni isim düzəltməyə çalışın. Bunun arasıra təkrar edib, yeni isimlər lüğətinizi yeni bir dəftərdə toplayın.
T19: Bir əşya götürüb ondan neçə fərqli səs çıxara biləcəyinizi yoxlayın. Fərqli səslərin çıxması üçün fərqli növ sürtünmələr baş verməlidir.
T20: Torpaq səthinin açılıb yer altındakı boruların və naqillərin ortaya çıxdığı tikinti və ya təmir ərazisinə gedib işə baxın, boruların nə olduğunu fasilə vaxtı işçilərdən soruşun.
T21: Bir neçə dostunuzla birlikdə şəhərdə arxa-arxaya gedərək gəzməyə çalışın.
T22: Heç kəsin artıq oxumadığı bir jurnalı götürüb, jurnalın içindəki qadın fiqurlarını kəsin. Daha sonra o fiqurların hamısını bir kollaj şəklində bir müstəviyə yerləşdirin.
T23: Növbəti yeməyinizi Chris Morocco kimi gözübağlı yeyib, tərkibindəki inqrediyentləri (o cümlədən, ədviyyatları) təxmin eləməyə cəhd edin. Daha sonra yeməyi bişirən adamdan təxminlərinizin nə qədər düzgün olduğunu soruşun.
T24: Pomidor turşusu bağlamağı və onun biologiyasını öyrənin.
T25: Taxtanı qayığa çevirməyi öyrənin və düzəltdiyiniz qayıqla Mingəçevirdən Neftçalaya gəlin.
T26: Yaşadığınız ərazidəki torpağın növü və xassələri haqda öyrənməyə çalışın. Ətrafınızdakı torpaq korlanıbmı? Əgər korlanıbsa hansı formada onu əvvəlki halına qaytarmaq olar? Yaxınlığınızdakı kiçik də olsa bir torpaq sahəsinə xidmət edin. Torpağı xilas edə bilsəniz, orada həmin torpaqda yaşamağa uyğunlaşmış bir bitki əkin.
T27: Bu siyahıya əlavə edə biləcəyimiz bir tapşırıq fikirləşin. Yaradıcı olun amma paxıl olmayın, aşağıdan təklifinizi paylaşın. Kim bilir, bəlkə də ideyanızı bəyəndik. Bəyənməsək, bizi səhv çıxarmaq üçün gedib tapşırığı yerinə yetirin.
T28: Bankanın yarısını torpaqla doldurun, qalan yarısına isə su töküb möhkəm çalxalayın. Torpağın içindəkilər aşağı qat-qat çökəcək və torpağın tərkibini daha aydın görəcəksiniz.
T29: Proqramlaşdırmanı bilmirsinizsə, hansısa bir dildə sadə bir kod yazın: hər dəfə işə salınanda yaşınızı saniyəsinə qədər dəqiqliklə ölçüb çıxış olaraq göstərsin. Proqramlaşdırmaya ekzistensial giriş.
T30: Daşların müxtəlifliyi haqda düşünün: bu qədər müxtəliflik hardan gəlir?
T31: Sizi maraqlandıran bir sual seçib bunu 5, 10, 15, 20, 30, 40, 50, 60, 70 və 80 yaşlı on insandan soruşun. Cavabları qarşılaşdırın.
T32: Sizi maraqlandıran daha bir sual seçib bunu heteroseksual, gey, lezbiyan, biseksual, transgender, panseksual, aseksual yeddi fərqli insandan soruşub cavabları qarşılaşdırın.
T33: 31 və 32-ci tapşırıqdakına bənzər şeyləri gündəlik işi olaraq edən, sosial elmlər araşdıran adamın qarşılaşdıqları praktiki çətinliklər haqda fikirləşin.
T34: Sadə bir pendir növünü evdə istehsal etməyi öyrənin.
T35: Taxtadan quş evi düzəldib, çöldə, uşaqların əli çatmayacaq hündür bir yerə bərkidin. Quşların gəlməsini gözləyin.
T36: Əkdiyiniz bir gülün üstünə yazda gün ərzində neçə fərqli növ həşəratın qonduğunu təyin etməyə çalışın.
T37: Etdiyiniz tapşırığı bir neçə ildən sonra təkrarlayın, nəticələri qarşılaşdırın.
T38: Arduino ilə siz evdə olmayanda bitkilərinizi sulaya bilməniz üçün uzaqdan idarə olunan avtomatik bitki sulama sistemi düzəldin. Alternativ olaraq qonşunuzdan da kömək istəyə bilərsiniz.
T39: Evinizi daha məntiqli işıqlandırmağın yollarını fikirləşin. Tavandan gələn gur işığı daha funksional və estetik periferik işıqlarla əvəzləyin.
T40: Hamar səthə fərqli maddələri yol şəklində sürtün. Bir qarışqanı götürüb marşrutun başlanğıcına qoyun. Qarışqa maddəni izləyirmi? Qarışqa hansı maddələri izləyir?
T41: Hansısa səs sizi narahat edəndə balaca bir dəftərə onun mənbəyini qeyd edin. Bunu etməyə bir müddət davam edin. Sonda dəftərə baxıb, statistik olaraq hansı səslərdən daha çox narahat olduğunuzu təyin edin.
T42: Balaca bir uşaqla (dostunuz və ya özünüzün) parka gedib ona parkdakı bütün iri ağacların adını öyrədin (əlbəttə, bunu özünüz birinci öyrənsəniz yaxşı olar). Bir müddət sonra gözlənilmədən eyni uşaqdan ağacı təyin etməsini istəyin.
T43: Toxum kolleksiyasınızı yaratmağa başlayın. Dünyanın işini bilmək olmur.
T44: Həyatınızda əhəmiyyətli rol oynamış bir kitabı dijitallaşdırıb Internet Archive-a yerləşdirin. Proses xoşunuza gəlsə, təkrarlayın.
T45: Dostlarınızla birlikdə oxuma qrupu yaradıb birlikdə mətnlər oxuyun və müntəzəm olaraq görüşün.
T46: Dostlarınızla birlikdə film qrupu yaradıb birlikdə filmlər izləyin və müntəzəm olaraq görüşün.
T47: Ən azından təməl ehtiyaclarınızı qarşılayacaq qədər kimya öyrənin. Yolüstü təməl ehtiyaclarınızın nə olduğunu təyin edin.
T48: Sourdough çörək düzəltməyi öyrənin. Hipster olmaq ayıb deyil, çörək bişirə bilməmək ayıbdır.
T49: Hər hansı bir şeyin modelini düzəltməyə çalışın. Modelin həmin şeydən necə fərqləndiyi haqda dərin-dərin düşünün. Modelin həmin şeyin mahiyyətini necə ifadə etdiyi haqda isə daha dərindən düşünün.
T50: Ayı daha yaxından izləməyin ucuz yolunu tapın.
T51: Sokratöncəsi filosofların əsas ideyalarını özündə göstərən cədvəl və ya infoqrafika hazırlayıb hörmət etdiyiniz bir insana hədiyyə edin. Uzun incə yol haqda düşünün.
T53: Ev işinizi azaltmağın yeni bir yolunu icad edin.
T54: Özünüzə köynək və şalvar tikməyi öyrənin. Ardından başqalarından nə qədər asılı olduğunuz haqda 15 dəqiqə fikirləşin.
T55: Həyatınızda bir nöqtədə teleskop və mikroskopa sahib olun. Tapşırığın ardı öz-özünə gələcək.
T56: Zavoda gedib metalın necə istehsal olunduğunu yaxından izləyin.
T58: Göbələk yetişdirməyə cəhd edin, hamı meyvə-tərəvəz, gül yetişdirir, sizsə göbələk yetişdirin.
T60: Yaşadığınız şəhərdəki bütün küçələri sistematik şəkildə bir-bir gəzin. İstəsəz gəzdiyiniz yolun xəritəsini çəkib müşahidələrinizi də əlavə edin.
T61: Dostlarınızla təmir partiləri təşkil edin. Bir stolun ətrafına yığışıb ətdən (əl, beyin) və ətdən olmayan (çəkic, 3D printer) alətlərinizi bir araya gətirərək qırılmış əşyalarınızı təmir etməyə çalışın. Yeyib-içmək də olsun stolun bir küncündə.
T62: Paltarlarınızın ən çox hansı ölkədə istehsal olunduğunu kəşf edin. Sonra o ölkənin musiqisini kəşf edin.
T63: İndiyədək musiqisini dinləmədiyiniz ölkələrin musiqi mədəniyyəti ilə bir-bir tanış olun. Wikipedia bunun üçün çox yaxşı başlanğıc nöqtəsidir.
T64: Bir yaxınınızdan nəyi öyrənmək istədiyini soruşun. Əgər öyrənmək istədiyi qısa bir araşdırma ilə tapılan bir şeydirsə, o şeyi öyrənib ona da ötürün. Deyilsə səssizcə hadisə yerindən uzaqlaşın.
T66: Stolüstü oyun icad edin.
T67: İcad olunmuş bir oyunu dəyişdirib daha yaxşı edin.
T68: Qarşılaşdığınız sarsaq bir fikri götürüb ondan məntiqli bir şeylər çıxarmağa çalışın. Məsələn, “Qatıq qaradır!” → “Üstü müəyyən bir növ kiflə tamamilə örtülmüş qatıq bəzən qara ola bilir.” Bu yanaşmanı gündəlik təcrübənizə davamlı olaraq tətbiq etməyə çalışın. Artıq daha yaxşı insansınız.
T70: Bir mövzu seçib o mövzuda kolleksiya yaratmağa başlayın, həmin mövzuda ən hərtərəfli kolleksiya sizin olsun, dünyaya strukturu bir az da siz qatın.
T71: Qırılan bir əşyanızı atmaq əvəzinə düzəldin, düzəltmək əvəzinə, yaradıcı düzəldin, yəni, elə düzəldin ki, əvvəlki kimi yox, ondan da yaxşı olsun. Yaponlar bunu kintsugi ilə edirlər.
T72: Uzunmüddətli bir dinamikaya sahib olan bir proses seçib onu zamanla izləyin, çəkin, təsvir edin. El sol del membrillo (1992) -də Antonio López García heyva ağacının meyvələrini izlədiyi kimi.
T73: On il ərzindən bir roman yazın. Hər cümləsi orda olmalı olan.
T74: Yeni bir hobbi edinin amma bunu digər hobbiləriniz kimi yox, o mövzuda sayılıb seçilən istinad nöqtəsi olacaq qədər, hətta ondan pul qazana biləcək qədər yaxşı edin. Dünya fokuslanmış adamları sevir, siz də arabir bir az fokuslanın.
T75: Fikirlərinə inandığınız bir siyasi partiya tapıb bir il ona töhfə verin. Bir gün nazir olsanız tanış ola bilərik.
T76: Özünüz üçün yeni bir kommunikasiya metodu və ya kanalı kəşf edin. Dil heç də hər şey deyil.
T77: Kombuça düzəltməyi öyrənib çayı sevən amma kombuça içməmiş dostunuzun dünyasını silkələyin.
T78: Evinizdəki bitkilərdən birini qeyri-cinsi yolla çoxaldıb bir neçə dostunuza verin. Bunu bir ənənə halına çevirin.
T79: Bədəninizdəki bir orqanı seçib onun təkamül tarixçəsini öyrənin. 247 milyon il əvvəl bu orqanınız nəyə oxşayırdı?